Anita Garnuszek*
W zakresie dotyczącym prowadzenia działalności polegającej na hodowli koni odsyłamy do naszego artykułu, który ukazał się na łamach „Hodowcy i Jeźdźca” nr 46 (lato 2015).
W niniejszym artykule omawiamy wybrane formy prowadzenia działalności w branży związanej z jeździectwem. Ze względu na ograniczone ramy opracowania omawiamy formy prowadzenia działalności w zakresie świadczenia usługi pensjonatu dla koni, klubu sportowego oraz jako jeździec-zawodnik.
Jeździec-zawodnik
W związku ze zmianami w prawie polegającymi na wprowadzeniu zawodu jeźdźca temat ten budzi ostatnio duże zainteresowanie.
Zawód jeźdźca ustanowiono w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 listopada 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. Zawód jeźdźca został dodany w kategorii „pozostali pracownicy usług osobistych”. Rozporządzenie przewiduje możliwość przygotowania do zawodu co do zasady w ramach zasadniczej szkoły zawodowej. Umiejętności w zakresie szkolenia i użytkowania koni, podobnie jak dotychczas, można również zdobyć w ramach kształcenia przygotowującego do zawodu technika hodowcy koni. Natomiast osoby, które uzyskają kwalifikacje w zawodzie jeźdźca, będą mogły zdobyć zawód technika hodowcy koni po uzyskaniu dodatkowej kwalifikacji „organizacja chowu i hodowli koni” w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
Obecnie trwają prace w MEN nad rozporządzeniem zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Nowelizacja rozporządzenia jest konsekwencją wprowadzenia nowych zawodów i będzie polegała przede wszystkim na określeniu podstawy programowej do kształcenia m.in. w zawodzie jeźdźca. Obecnie (tj. na dzień złożenia niniejszego tekstu) trwają prace nad rozporządzeniem MEN zmieniającym podstawę programową – przyp. autora.
W uzasadnieniu rozporządzenia z dnia 6 listopada 2015 r. wskazano, że w opinii ministra właściwego ds. kultury fizycznej kształcenie młodych ludzi w zawodzie jeźdźca przygotuje fundament do odbudowania polskich sportów konnych. Stwierdzono ponadto, że siłą napędową rynku jeździeckiego są konie przygotowane przez zawodowców. Z raportu Removing the Blinkers: The Health and Welfare of European Equidae in 2015 wynika, że wartość europejskiego biznesu jeździeckiego to 100 mld euro rocznie. Ministerstwo przewiduje, że rozwój jeździectwa i hodowli koni może zapewnić w Polsce 50–75 tys. miejsc pracy. W związku z tymi optymistycznymi perspektywami warto zatem dowiedzieć się, w jakich formach można wykonywać zawód jeźdźca-zawodnika.
I tak, działalność w zakresie szkolenia koni można wykonywać w ramach stosunku pracy (np. na podstawie umowy o pracę zawartej z klubem sportowym lub stadniną koni), w ramach indywidualnej działalności gospodarczej lub na podstawie umów cywilnoprawnych. W tym ostatnim przypadku trzeba natomiast pamiętać, że każda działalność o charakterze zorganizowanym, ciągłym i zarobkowym jest działalnością gospodarczą, której niezarejestrowanie stanowi wykroczenie, co oznacza, że stałe wykonywanie usług o tym samym charakterze na podstawie umów cywilnoprawnych może rodzić obowiązek rejestracji działalności gospodarczej. Od tego, czy praca polegająca na szkoleniu koni będzie wykonywana w ramach działalności gospodarczej czy w ramach stosunku pracy, zależeć będą obowiązki podatkowe, składkowe, a także odpowiedzialność z tytułu świadczonej pracy/usług.
Jeździec-zawodnik jako indywidualny przedsiębiorca
Zawód jeźdźca nie jest zawodem regulowanym, co oznacza, że można go wykonywać w ramach swobody działalności gospodarczej. Doświadczeni jeźdźcy, którzy trudnią się szkoleniem koni od wielu lat, nie będą zatem musieli się obawiać konieczności odbycia jakichkolwiek kursów lub szkoleń. Jest to bowiem zawód, w którym przede wszystkim liczą się umiejętności praktyczne i doświadczenie.
Własna działalność gospodarcza z pewnością zapewnia dużą swobodę i elastyczność w planowaniu pracy. Jeździec-przedsiębiorca sam decyduje o tym, ile koni bierze w trening, oraz o swoim czasie pracy. Jedną z zalet własnej działalności gospodarczej jest także możliwość odliczenia od podatku kosztów jej prowadzenia, czyli wydatków poniesionych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, np. związanych z utrzymaniem koni, zakupem sprzętu, udziałem w zawodach itp.
Osoba fizyczna podejmująca działalność gospodarczą jest obowiązana dokonać wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wpis do CEIDG nie podlega opłacie. Wniosek może zostać złożony osobiście w urzędzie gminy, lub w formie elektronicznej za pomocą systemu ePUAP.
Zawód jeźdźca może wiązać się np. ze szkoleniem młodych koni, szkoleniem koni osób prywatnych lub też z profesjonalnym uprawianiem sportów jeździeckich i reprezentowaniem danego klubu w zawodach.
Co istotne w przypadku jeźdźców-zawodników świadczących usługi w postaci udziału w zawodach sportowych w barwach określonego klubu, Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził w uchwale z dnia 22 czerwca 2015 r. o sygn. II FPS 1/15, że zawodnik może świadczyć na rzecz klubu usługi sportowe w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a jego przychody powinny być zaliczone do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Dotychczas bowiem niektóre organy skarbowe kwalifikowały przychody zawodnika z tytułu świadczonych usług na rzecz klubu sportowego jako przychody z działalności wykonywanej osobiście przez sportowca (uprawianie sportu w ramach klubu prowadzącego działalność sportową; art. 13 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), co było niekorzystne dla zawodników, ponieważ oznaczało, że sportowiec osiągający wysokie zarobki w klubie był zobowiązany odprowadzać wysokie podatki (32% w przypadku dochodów powyżej kwoty 85 528 zł rocznie), podczas gdy prowadząc indywidualną działalność gospodarczą, mógłby opłacać znacznie mniejszy podatek dzięki wybranemu podatkowi liniowemu 19%.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Ustawodawca pozostawił swobodę wyboru formy działania sportowca zainteresowanym i nie ma przeszkód, by indywidualny zawodnik prowadził działalność gospodarczą, której przedmiotem będzie świadczenie usług w postaci udziału w określonych zawodach sportowych w barwach określonego klubu. Działanie takie mieści się w zakresie swobody działalności gospodarczej. Należy jednak pamiętać, że celem takiej działalności, prowadzonej w sposób zorganizowany i ciągły, będzie zapewnienie źródła zarobkowania. Cel zarobkowy działań wyklucza uznanie przychodów z tej działalności za przychody z uprawiania sportu.
Przedsiębiorca indywidualny co do zasady odpowiada za szkodę całym swoim majątkiem. Niektóre kwestie związane z odpowiedzialnością za szkody można – i na pewno warto – uregulować w umowie z klientem.
Jeździec-zawodnik jako pracownik
Jeźdźcy zatrudnieni na umowie o pracę podlegają natomiast przepisom Kodeksu pracy, dzięki czemu mogą korzystać z różnych przywilejów, jak prawo do odpłatnego urlopu czy prawo do wynagrodzenia za nadgodziny.
Co istotne, inaczej wygląda też kwestia odpowiedzialności za szkody spowodowane przez pracownika i przez przedsiębiorcę. Pracownik nie odpowiada za szkodę powstałą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. Jeżeli pracownik wyrządził szkodę nieumyślnie, jest obowiązany do jej naprawienia w granicach nieprzekraczających 3-miesięcznego wynagrodzenia. Odpowiedzialność pracownika jest również ograniczona względem osób trzecich, bowiem za szkody im wyrządzone odpowiada pracodawca. Powyższe zasady odpowiedzialności mogą mieć istotne znaczenie w przypadku świadczenia pracy polegającej na szkoleniu koni, ponieważ jest to działalność obarczona dużym ryzykiem.
Zarówno świadczenie pracy w ramach stosunku pracy, jak i świadczenie usług w ramach wykonywanej działalności gospodarczej polegającej na szkoleniu koni ma swoje wady i zalety. Niewątpliwie jednak najmniej opłacalną formą wykonywania zawodu jeźdźca-zawodnika jest tzw. działalność na czarno. Bardzo szybko bowiem pozorny zysk polegający na unikaniu opłacania podatków i składek może się przerodzić w duże straty.
Pensjonat dla koni
Drugą wybraną działalnością w branży związanej z jeździectwem jest prowadzenie pensjonatu dla koni. Działalność polegająca na świadczeniu usługi pensjonatu w sposób zorganizowany, ciągły oraz w celu zarobkowym jest działalnością gospodarczą, która wymaga zarejestrowania.
W świetle orzecznictwa NSA nie ma natomiast możliwości zakwalifikowania działalności polegającej na świadczeniu usługi pensjonatu jako działalności rolniczej, nawet jeśli strony podpiszą umowę, którą nazwą „umowa o chów konia”.
W orzeczeniu o sygn. akt. II FSK 1628/13 z dnia 29 września 2015 r. NSA wskazał, że działalności polegającej na odpłatnym utrzymaniu i opiece nad końmi należącymi do innych osób nie można zakwalifikować jako działalności rolniczej.
W sprawie tej podatniczka była właścicielką gospodarstwa rolnego, w ramach którego uprawiała zboże i inne rośliny nasienne. Podatniczka była także właścicielką 5 koni. Jednocześnie właścicielka gospodarstwa zawarła 12 umów o „chów koni” będących własnością innych osób, w których zobowiązała się do zapewnienia zwierzętom miejsca w boksach w stajni, karmienia i czyszczenia koni oraz wyprowadzania ich na padok, z których tytułu nie opłacała podatku dochodowego, utrzymując, że przychód z tych umów uzyskiwany jest w ramach działalności rolniczej.
Organy podatkowe i sądy administracyjne uznały, że działalności skarżącej polegającej na bieżącym utrzymaniu i opiece nad końmi należącymi do innych osób w swoim gospodarstwie rolnym nie można potraktować jako działalności rolniczej. Działalność ta natomiast wypełniła wszystkie elementy definicji działalności gospodarczej, tj. była prowadzona w sposób zorganizowany, ciągły i w celu zarobkowym.
Pensjonat dla koni może być prowadzony co do zasady przez osobę będącą indywidualnym przedsiębiorcą lub przez spółkę prawa handlowego.
O aspektach prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej pisaliśmy powyżej („Jeździec-zawodnik jako indywidualny przedsiębiorca”). Natomiast jeżeli chodzi o prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego, to stosunkowo najczęściej wybieraną formą prawną jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, która uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru KRS. Oznacza to, że z chwilą wpisu do KRS powstaje niezależny podmiot prawa. Spółka z o.o. może zostać zawiązana przez kilka osób (wspólników) lub przez jedynego wspólnika (jednoosobowa spółka z o.o.). Wpis do rejestru jest odpłatny. Rejestracja spółki z o.o. wymaga również pokrycia kapitału zakładowego w wysokości 5000 zł oraz dopełnienia innych obowiązków, w tym przygotowania umowy spółki. Rejestracji spółki z o.o. można dokonać również na portalu eKRS.ms.gov.pl.
Zaletą prowadzenia działalności w formie spółki z o.o. jest co do zasady kwestia braku odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Zysk osiągnięty przez spółkę jest wypłacany wspólnikom w formie dywidendy. Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki z o.o. wiąże się natomiast z różnymi obowiązkami o charakterze organizacyjnym (podejmowanie uchwał spółki), sprawozdawczym (obowiązek składania sprawozdań finansowych) oraz de facto z podwójnym opodatkowaniem. Dochód spółki jest opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych (na podstawie Ustawy o CIT), natomiast dywidenda otrzymana przez osobę fizyczną stanowi przychód z kapitałów pieniężnych podlegający podatkowi dochodowemu od osób fizycznych (na podstawie Ustawy o PIT).
Niewątpliwie jednak również pensjonatu dla koni nie opłaca się prowadzić na czarno, ponieważ rodzi to duże ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej, a także może powodować utrudnienia związane z dochodzeniem należności od klientów korzystających z usługi pensjonatu.
Kluby sportowe
Ustawa o sporcie przewiduje w art. 3, że działalność sportowa jest prowadzona w szczególności w formie klubu sportowego, który działa jako osoba prawna.
Ustawodawca przesądził, że klub sportowy musi mieć osobowość prawną, a zatem nie może być prowadzony ani przez indywidualnego przedsiębiorcę, ani przez spółkę osobową czy inne podmioty nieposiadające osobowości prawnej. Osobowość prawną uzyskują z chwilą wpisu do rejestru m.in. spółki kapitałowe (spółka z o.o. lub spółka akcyjna), fundacje lub stowarzyszenia.
O podstawowych aspektach prowadzenia działalności w formie spółki kapitałowej (spółki z o.o.) pisaliśmy powyżej, w związku z czym w tym miejscu skupimy się na działalności klubu sportowego w formie fundacji lub stowarzyszenia.
Decydując się na założenie klubu sportowego w formie stowarzyszenia, należy pamiętać, że jest to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Fundacja może być natomiast ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.
Fundacje i stowarzyszenia mogą prowadzić działalność gospodarczą, jednakże powinna być to ich działalność dodatkowa w stosunku do działalności mającej na celu realizację celów społecznie użytecznych. Najczęściej jednak jeździeckie kluby sportowe działają w formie stowarzyszenia.
W związku z powyższym zwracamy uwagę, iż 20 maja br. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw z dnia 25 września 2015 r. Nowelizacja wprowadziła szereg istotnych zmian. W kontekście zakładania stowarzyszeń ważną zmianą jest zmniejszenie wymaganej liczby członków założycieli stowarzyszenia z 15 do 7 osób. Zmiany dotyczą również stowarzyszeń już istniejących.
Co ważne, kluby sportowe działające w formie stowarzyszeń mają 2 lata od dnia wejścia w życie nowelizacji na dostosowanie swoich statutów do wymagań znowelizowanej ustawy.
Fundacje i stowarzyszenia, a także kluby sportowe będące spółkami, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników, wykonujące działalność społecznie użyteczną, mogą uzyskać status organizacji pożytku publicznego i związane z nim uprawnienia, jeżeli nieprzerwanie przez co najmniej 2 lata prowadzą działalność pożytku publicznego.
***
*Anita Garnuszek – aplikant adwokacki oraz doktorantka na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Wspólnie z radcą prawnym Agnieszką Cwajną prowadzą stronę poświęconą tematyce prawnej związanej z jeździectwem – Lexhippica.pl – prawo dla pasjonatów koni i jeździectwa.
W razie jakichkolwiek pytań, prosimy o kontakt pod adresem lexhippica@gmail.com lub pod nr tel. 695 620 690; 609 444 970.
