Agnieszka Kowalska
Koń towarzyszył człowiekowi podczas wypraw wojennych, umożliwiając zdobywanie i poznawanie odległych rejonów świata. Przez wieki odgrywał podstawową rolę w rolnictwie, leśnictwie, transporcie towarów oraz w sporcie przyczyniając się do rozwoju cywilizacji. Dziś, wraz z upowszechnieniem mechanizacji, znaczenie konia w naszym życiu także ewoluowało. Druga połowa XX wieku to ogromny wzrost zainteresowania wykorzystaniem koni w sporcie, rekreacji, a także ich dzielności wyścigowej. Konieczność ustawicznej poprawy wyników sportowych zwiększyła zainteresowanie fizjologią wysiłku konia. Jednocześnie wykazano, że niezbędnym warunkiem prawidłowo przebiegającego treningu jest odpowiednie żywienie koni sportowych.
Potrzeby energetyczne koni wyczynowych
Koń jest zwierzęciem, któremu do pokrycia jego podstawowych potrzeb bytowych wystarcza pastwisko, jednak zwiększenie aktywności fizycznej wymaga dodatkowych źródeł energii. Jej właściwa produkcja i regulacja jest kluczem do optymalnej wydolności sportowej.
Zapotrzebowanie na energię zależy od masy ciała oraz od rodzaju wykonywanej pracy. Konie poddane intensywnemu treningowi potrzebują około 2 – 3 razy więcej energii niż ilość energii zużywanej na potrzeby bytowe. Energię w diecie wyrażamy w megadżulach energii strawnej na kg paszy (MJ ES/kg). Energia strawna to ta część energii zawartej w paszy, która jest wchłania przez konia, czyli biorąca udział w metabolizmie.
Ilość potrzebnej energii w zależności od poziomu aktywności konia wynosi:
- zapotrzebowanie bytowe – 62 MJ ES na dzień;
- praca w kłusie (1 godzina) – około 80 MJ ES na dzień;
- praca w galopie (1 godzina) – 95 MJ ES na dzień;
- rajd długodystansowy 80 km (6 godzin) – 150 – 165 MJ ES na dzień;
- rajd długodystansowy 160 km (14 godzin) – 220 – 240 MJ ES na dzień;
Wyeksponowanie potencjalnych możliwości trenowanego konia
Obecnie wielu trenerów kieruje się w swojej pracy wiedzą zdobywaną z pokolenia na pokolenie oraz intuicją. Pomimo osiąganych niejednokrotnie znaczących sukcesów ludzie ci napotykają na trudności z oceną aktualnego stanu wydolności organizmu konia. Wiedza dotycząca żywienia i fizjologii wysiłku, a także umiejętne wykorzystanie dozwolonych suplementów pozwala środowisku trenerów i hodowców nie tylko na ocenę, ale także na wyeksponowanie potencjalnych możliwości trenowanego konia.
Koń jest zwierzęciem które posiada wybitne predyspozycje do ruchu znacznie przekraczające możliwości wysiłkowe i adaptacyjne innych zwierząt. Przykładowo:
- ilość uderzeń serca na minutę u konia może aż 7-krotnie przekroczyć wartości spoczynkowe, podczas gdy u psa czy człowieka wzrost ten może być co najwyżej 4 – 5-krotny;
- ilość tlenu pobierana przez wytrenowane zwierzę może w czasie maksymalnego wysiłku 35-krotnie przekroczyć poziom spoczynkowy, podczas gdy u człowieka czy psa 10 – 20-krotnie.
Podczas wysiłku koń potrzebuje energii do pracy mięśni. Jej podstawowym źródłem jest glukoza krążąca we krwi oraz glikogen magazynowany w mięśniach i wątrobie. Zapasy glikogenu są uzupełniane w sposób ciągły, nawet podczas pracy, ale jest to proces powolny, więc przy długotrwałym, intensywnym wysiłku glikogen jest szybciej zużywany niż produkowany. Planowy trening i odpowiednie ustalenie diety poprzez jej suplementację może zmienić zawartość glikogenu w mięśniach i poprawić zdolność wykonywania pracy.
Jest to fragment artykułu, aby przeczytać pełny tekst zapraszamy do zakupu kwartalnika „Hodowca i Jeździec” Rok V nr 4 (15) 2007 / Rok VI nr 1 (16) 2008.
Pismo dostępne jest w Okręgowych / Wojewódzkich Związkach Hodowców Koni, Biurze PZHK, za pośrednictwem prenumeraty oraz w wybranych sklepach jeździeckich.
