Przygotowanie klaczy do sezonu rozrodowego*

Marian Tischner

Na płodność klaczy, obok cech osobniczych duży wpływ wywierają czynniki zewnętrzne oraz rytmy biologiczne. Organizm klaczy podlega bowiem cyklicznym wahaniom hormonalnym, związanym ze zmianami pór roku. Czas pojawienia się rui u klaczy w ciągu roku może być różny, jednak szczytowe nasilenie aktywności rozrodczej koni przypada na okres wydłużania się dnia świetlnego, a obniżenie ma miejsce w zimie, kiedy to u klaczy występuje okres tzw. wyciszenia zimowego (anestrus zimowe) (Rys. 1).

W warunkach naturalnych zaźrebienie najczęściej następuje w maju-czerwcu co sprawia, że porody odbywają się na wiosną, czyli w porze najbardziej sprzyjającej dobremu odżywianiu i przeżyciu nowo narodzonych źrebiąt. Natomiast w 1833 roku ustalono dla koni pełnej krwi angielskiej sezon, który obowiązuje z małymi wyjątkami prawie we wszystkich rasach koni, od około 3-4 miesiące przed nadejściem naturalnego sezonu rozrodowego. Przyjęty w ten sposób termin krycia sprawia, że wiele klaczy nie zostaje zaźrebiona. Według statystyk prowadzonych w polskich państwowych stadninach, każdego roku około 3-5% klaczy nie jest pokrytych z powodu braku rui, 22% mimo krycia nie zostaje źrebna, a u około 8-10% klaczy dochodzi do resorpcji zarodków lub ronień (tab. 1), (Tischner 2003).

Sporo klaczy nie zachodzi w ciążę także z powodu krycia ogierami o obniżonej płodności lub całkowicie bezpłodnymi. W rezultacie każdego roku około 21-37% klaczy przeznaczonych do rozrodu nie jest źrebna. Aby uniknąć takich strat należy klacze i ogiery odpowiednio przygotować do kolejnego sezonu rozrodowego.

Plan przygotowania klaczy do sezonu

W sierpniu-wrześniu przeprowadzamy szczegółowe badania klaczy i na podstawie wyników tego badania dzielimy na klacze:
A – nie rokujące zaźrebienia, donoszenia ciąży, urodzenia i odchowania swojego potomstwa,
B – źrebne,
C – jałowe.

1. Klacze do wybrakowania ze stada matek. Klacze, które nie rokują wydania i odchowania potomstwa eliminuje się ze stada matek.
2. Klacze źrebne szczepi się przeciw ronieniu zakaźnemu. Szczepienie rozpoczyna się od 3-5 miesiąca ciąży i powtarza w 7 i 9 miesiącu ciąży. Klacze szczepi się też przeciw tężcowi i grypie jeden miesiąc przed porodem aby zabezpieczyć nowo narodzone źrebię przez zachorowaniem na tężec i grypę.
   Pod koniec sezonu pastwiskowego wszystkie klacze winny zostać odrobaczone. Niektórymi preparatami nie należy jednak odrobaczać klaczy źrebnych podczas pierwszych 3 miesięcy i ostatniego miesiąca ciąży.
   Klacze, które nie zetknęły się z wirusem zakaźnego zapalenia tętnic (arteritis ujemne) powinny być izolowane od koni siewców tego wirusa.
3. Klacze jałowe poddaje się szczegółowemu badaniu klinicznemu, które ma na celu określenie przyczyny jałowienia i ewentualnego leczenia.

* Referat wygłoszony w dniu 15.06.2007 na sympozjum pt. „Rozród koni” poświęconym pamięci prof. dr hab. Władysława Bielańskiego w 25 rocznicę śmierci

Jest to fragment artykułu, aby przeczytać pełny tekst zapraszamy do zakupu kwartalnika „Hodowca i Jeździec” Rok V nr 4 (15) 2007 / Rok VI nr 1 (16) 2008.
Pismo dostępne jest w Okręgowych / Wojewódzkich Związkach Hodowców Koni, Biurze PZHK, za pośrednictwem prenumeraty oraz w wybranych sklepach jeździeckich.