Urodzenie przez klacz żywego i zdrowego źrebięcia jest nadrzędnym celem działań każdego hodowcy. Niestety, śmiertelność zarodków w czasie trwania ciąży jest stosunkowo wysoka, statystyka określa ją na poziomie około 15%. Nierzadko jest to związane z czynnikami genetycznymi lub zakaźnymi, ale równie często główną rolę odgrywają czynniki środowiskowe lub po prostu zdarzenia losowe. Aby skutecznie zminimalizować ryzyko resorbcji i poronień, źrebną klacz powinno się otoczyć szczególnie troskliwą opieką, dążąc w postępowaniu z przyszłą matką do maksymalnego ograniczenia błędów i zaniedbań. Na czas ciąży, a zwłaszcza na okres wysokiej źrebności, musimy postarać się o stworzenie jej jak najlepszych warunków bytowych, tak, aby przyjście na świat źrebięcia było wydarzeniem radosnym i zwieńczało nasze 11-miesięczne starania o zachowanie jej zdrowia i szczęśliwy poród potomstwa.
Oczywiście podstawowymi elementami właściwej opieki nad klaczą jest zapewnienie odpowiednich warunków zoohigienicznych, dobrej jakości paszy, zbilansowanej dawki pokarmowej oraz codziennego ruchu. Te czynniki pozwalają na utrzymanie klaczy w dobrej kondycji i tym samym na redukcję ilości potencjalnych kłopotów podczas przebiegu samego porodu. Zapewnienie przyszłej matce spokojnego boksu na czas wyźrebienia, minimalizacja sytuacji stresowych oraz nie przeprowadzanie klaczy zbyt często z miejsca na miejsce w ostatnim miesiącu ciąży są dodatkowymi, ale bardzo istotnymi elementami właściwej opieki hodowcy nad wysokoźrebną klaczą. Pożądana stałość i niezmienność otoczenia wynika między innymi z faktu, że czas potrzebny na wytworzenie przez matkę przeciwciał w stosunku do konkretnych patogenów środowiskowych, w sposób umożliwiający ich wykorzystanie przez noworodka z siarą, to około 4-6 tygodni.
Pilnujmy terminów kontrolnych badań USG – badanie to jest ważne nie tylko w pierwszym trymestrze ciąży, gdy chcemy mieć pewność, że nie doszło do resorbcji zarodka, lecz również, po konsultacji z lekarzem weterynarii, w ostatnich miesiącach ciąży. Pozwala ono ocenić żywotność płodu, stan łożyska i wód płodowych. Jest całkowicie bezpieczne dla klaczy i nie stanowi jakiegokolwiek zagrożenia dla przebiegu ciąży, może być natomiast pomocne w ocenie stanu zdrowia źrebnych klaczy, zwłaszcza tych, które mają problem z donoszeniem ciąży.
Nie zapominajmy również o regularnych szczepieniach (przede wszystkim przeciw ronieniu zakaźnemu, ale również grypie z tężcem) i o odrobaczeniach klaczy. Pamiętajmy tylko, że środki odrobaczające można zastosować dopiero po czwartym miesiącu ciąży, gdyż odrobaczenie we wczesnym etapie źrebności wiąże się z ryzykiem uszkodzenia płodu. Dodatkowo, jeżeli w naszej stajni dużym problemem odchowu źrebiąt była lub jest rodokokoza, zastosujmy trzykrotne szczepienie matki autoszczepionką – od 8 miesiąca ciąży. Powtórne szczepienie powinno nastąpić po 2 tygodniach, trzecie – po kolejnym miesiącu. Decyzja w tej sprawie powinna zostać podjęta we współpracy z lekarzem weterynarii.
Intensywnie rozwijający się w łonie matki źrebak powoduje, że klacz w ostatnich miesiącach ciąży jest przez niego istotnie eksploatowana. Jego potrzeby są coraz większe, a idące w ślad za tym zapotrzebowanie klaczy na składniki odżywcze znacząco wzrasta. Szybko zwiększająca się w łonie matki masa źrebięcia istotnie obciąża również układ kostny klaczy. Wysoka ciąża to nierzadko także zaburzenia trawienne i wzdęcia klaczy oraz jej widoczny dyskomfort związany z masą i utratą kondycji.
Dlatego zaspokojenie potrzeb pokarmowych klaczy w trzecim trymestrze ciąży to przede wszystkim wsparcie jej organizmu poprzez podaż wysoko wartościowych składników odżywczych, w tym dobrej jakości białka i całej gamy niezbędnych pierwiastków śladowych. Dodatkowe zasilenie jej układu kostnego możliwe jest do osiągnięcia poprzez wyższe dawki makroelementów, zwłaszcza wapnia (we właściwej relacji z fosforem) jak również witaminy D. To także zadbanie o transfer wartości odżywczych do dynamicznie rosnącego płodu, aby u nowonarodzonego sysaka zminimalizować potencjalne deficyty mikroelementów, zwłaszcza żelaza, manganu, miedzi i selenu. Dla źrebaka bowiem koniec okresu prenatalnego to kształtowanie się między innymi układu chrzęstno – szkieletowego i brak odpowiedniej ilości miedzi oraz manganu w diecie matki może w przyszłości skutkować schorzeniami kostnymi i stawowymi źrebięcia. W tym okresie dieta klaczy i zawarte w niej cenne substancje odżywcze wpływają na jego zdrowie, siłę i kondycję w momencie urodzenia i w pierwszym okresie po porodzie. Podawanie zatem wysokoźrebnym klaczom suplementów z odpowiednią koncentracją tych najistotniejszych pierwiastków jest konieczne nie tylko z uwagi na zaspokojenie ich wysokich potrzeb pokarmowych, lecz również z uwagi na mającego się urodzić źrebaka, gdyż mleko klaczy w pierwszych tygodniach laktacji zawiera ich niewiele (szczególnie miedzi i selenu).
Pamiętajmy – wyraźny wzrost zapotrzebowania na składniki pokarmowe ma miejsce po 200 dniach ciąży – wówczas płód wzmacnia się i zaczyna intensywnie rosnąć, zwiększając średnio swoją masę o 0,5 kg dziennie. Dawka pokarmowa dla klaczy, w porównaniu do tej, którą stosowaliśmy przez dotychczasową część okresu źrebności, musi ulec istotnej zmianie, bowiem zapotrzebowanie na energię, białko, wapń i fosfor wyraźnie wzrasta ponad zapotrzebowanie bytowe, a wymagany stosunek białka ogólnie strawnego do energii strawnej określa się relacją nawet 8:1. Dawka złożona z owsa i siana powinna być już obowiązkowo uzupełniona paszą dodatkową, przede wszystkim dla zwiększenia koncentracji białka i składników mineralnych. Potrzeba wzbogacenia istnieje zwłaszcza wtedy, gdy zadawane siano nie jest najlepszej jakości, a na okres pastwiskowy musimy jeszcze trochę poczekać. Przy wyższych dawkach paszy objętościowej należy podawać przynajmniej 1 kg mieszanki uzupełniającej, przy czym całkowita ilość paszy treściwej powinna wynosić około 0,75 kg/100 kg masy ciała na dzień.
Mieszanka paszowa powinna uzupełniać nie tylko niedobory białka, energii i tych najbardziej deficytowych składników mineralnych, lecz również być bogata w węglowodany strukturalne, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe oraz dodatki prebiotyczne, które pozytywnie wpływają na przebieg procesów trawiennych i tworzą odpowiednie środowisko dla mikroflory przewodu pokarmowego. Wszystkie te składniki mają niebagatelne znaczenie dla uniknięcia zaburzeń trawiennych podczas szczególnie trudnego okresu ostatniego trymestru ciąży (podobnie jak podczas laktacji), kiedy ilość zadawanej paszy treściwej w dziennej dawce jest znaczna, a aktywność ruchowa klaczy nieco utrudniona.
W czasie całego długiego okresu 11 miesięcy ciąży dbajmy o nasze klacze i zapewnijmy im jak najlepsze warunki bytowania, pamiętając o właściwej profilaktyce oraz kontroli weterynaryjnej. W ostatnim trymestrze, gdy żywienie i suplementacja mają tak duże znaczenie, szczególnie pamiętajmy o prawidłowym zbilansowaniu dawki pokarmowej. Niektóre deficyty pokarmowe mogą stanowić poważne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju płodu, które rzutować może na zdrowie nowonarodzonego źrebięcia. Przykładowo – niedostateczna koncentracja wapnia to niebezpieczeństwo niedowagi źrebięcia przy urodzeniu, deficyt jodu to słabe źrebię, nierzadko z zaburzeniami rozwoju tarczycy, a niedobory selenu i miedzi mogą wpłynąć na niższą odporność, dystrofię mięśni, opóźnienia w rozwoju, zaburzenia neurologiczne czy zwyrodnienia układu chrzęstno-kostnego.
Tekst: Anna Pięta
Zapraszamy do zapisania się na specjalną listę Newslettera na stronie PZHK z Poradami żywieniowymi!
WSZYSTKIE PORADY ZNAJDZIESZ TU!
