Dążeniem każdego hodowcy jest oczywiście dochowanie się zdrowego potomstwa od swoich klaczy, nie zawsze jednak, pomimo naszych starań, wszystko idzie po naszej myśli. Dlatego po tym pierwszym, najbardziej newralgicznym miesiącu życia naszego źrebięcia, w kolejnych miesiącach, praktycznie do końca okresu jego przebywania przy matce, właściwa opieka nad źrebakiem – zarówno odpowiednie żywienie jak i regularne przeprowadzanie zabiegów profilaktycznych i pielęgnacyjnych – pozostają niezwykle ważne. Właściwy odchów i postępowanie ze źrebakiem w tym okresie ma niebagatelne znacznie, będzie bowiem rzutować bezpośrednio na jego zdrowie, kondycję oraz późniejsze zachowanie i nawyki.
Z uwagi na kształtujący się układ immunologiczny okres pierwszych miesięcy życia będzie wpływał bezpośrednio na odporność źrebiąt. Przypomnijmy, że prawidłowe pobranie przeciwciał z siarą zapewnia ochronę noworodka tylko w pierwszych 4-8 tygodniach życia. Po tym czasie dochodzi do spadku odporności biernej. W wyniku tego, pomiędzy 3 a 5 miesiącem życia, źrebięta są szczególnie podatne na infekcje. Dlatego w tym okresie powinniśmy starać się stworzyć im jak najbardziej optymalne warunki, zwłaszcza, że jest to okres, który decyduje o ich prawidłowym wzroście i dalszym rozwoju.
Niezwykle ważne, tak często niestety bagatelizowane przez hodowców, jest właściwe żywienie źrebiąt przy matkach. Musimy zdawać sobie sprawę, że wszelkie braki żywieniowe w tym okresie hamują wzrost i rozwój źrebaków. Oczywiście w pierwszych tygodniach życia podstawowym i jedynym pokarmem jest mleko matki, lecz po tym okresie maluchy zaczynają interesować się paszami stałymi – podskubują siano i próbują posmakować owsa.
Początkowo, w trzecim – czwartym tygodniu życia – podajemy do żłobka kilka garści gniecionego owsa. Gdy źrebak zacznie go regularnie wyjadać i przewód pokarmowy przyzwyczai się do pokarmów pochodzenia roślinnego, można wraz z owsem podawać chude mleko w proszku, preparat mlekozastępczy oraz specjalnie dla źrebiąt skomponowaną mieszankę paszową. Jest to konieczne ze względu na parametry owsa (niską jakość białka, niedobór wapnia, miedzi i witamin) jak i mleka klaczy, wykazującego deficyty żelaza, miedzi i fosforu. Począwszy od drugiego miesiąca życia podajemy już określoną ilość owsa (około 0,5 kg dziennie) i z każdym kolejnym miesiącem zwiększamy jego dawkę o około 0,5 kg, dochodząc w szóstym miesiącu życia do ilości paszy treściwej na poziomie około 2,5-3 kg dziennie.
Dokarmianie źrebaków jest niezwykle ważne, gdyż pomimo, że najwyższa laktacja u klaczy trwa pierwsze trzy miesiące od ich urodzenia, to już w 2-3 miesiącu życia maluchów mleko matki przestaje zaspakajać ich całkowite potrzeby pokarmowe (choć sam moment rozpoczęcia dokarmiania paszą treściwą i dodatkami to zawsze indywidualne decyzje hodowców zależne od wydajności mlecznej klaczy oraz stopnia rozwoju źrebaka). Produkcja mleka przez klacz może dochodzić w szczycie laktacji nawet do około 20 litrów, lecz jego wartość odżywcza jest z miesiąca na miesiąc niższa. Przede wszystkim spada w nim zawartość białka oraz tłuszczu, i te właśnie spadki, a przede wszystkim spadek zawartości białka, muszą być uzupełnione za pośrednictwem codziennej diety. Stąd korzystne jest, gdy wraz z owsem podajemy mieszankę paszową dla źrebiąt, która zawiera wysoko wartościowe proteiny. Dodatek białka w paszy treściwej jest praktycznie niezbędny, nie można jednak doprowadzić do jego nadmiernych ilości w dawkach dla źrebiąt. Wynika to z faktu, iż dla intensywniejszego metabolizmu białek organizm zużywa duże ilości manganu, miedzi i molibdenu, a pierwiastki te odgrywają bardzo istotną rolę w budowie chrząstek oraz kości. Ich wtórny niedobór, wynikający z ich nadmiernego wykorzystania do metabolizmu białek, może zatem mieć niekorzystny wpływ na procesy związane z rozwojem kośćca.
Kilka miesięcy życia źrebięcia przy matce to okres bardzo szybkiego tempa jego wzrostu i rozwoju. W trzecim miesiącu życia prawidłowo karmiony źrebak przyrasta dziennie ok. 350 g, dlatego tak istotne jest zwrócenie uwagi na ilość i jakość zadawanych mu pasz dodatkowych. Oprócz wyżej opisanej paszy treściwej, pamiętajmy również o bardzo ważnej w diecie koni paszy objętościowej – sianie i świeżej zielonce. Co prawda w pierwszych tygodniach życia źrebię nie pobierze ich w znacznej ilości, lecz wraz z jego dorastaniem ilość ta istotnie wzrasta. Nadal jednak nie są to ilości na tyle duże, aby uzupełnić w dawce pokarmowej niedobory białka, niektórych witamin oraz makro- i mikroelementów. Dlatego w diecie źrebaka pożądany jest dobry suplement mineralno-witaminowy, który nabiera szczególnego znaczenia zwłaszcza od 3 miesiąca życia, kiedy mineralizacja kości nie nadąża za ich wzrostem. Brak odpowiedniej ilości składników mineralnych w codziennej dawce pokarmowej nierzadko doprowadza tutaj do problemów dotyczących układu szkieletowego i jego rozwoju, nieprawidłowej mineralizacji kości, ich słabej struktury oraz zwyrodnień.
Oprócz właściwego żywienia i dopasowania odpowiednich dodatków paszowych dla naszego źrebięcia, w tym także zapewnienie odpowiedniego, osobnego żłobu na paszę treściwą wyłącznie dla źrebaka, szczególną uwagę powinniśmy zwrócić na warunki utrzymania. Błędy objawiające się zwłaszcza nadmierną koncentracją zwierząt w stajni (na biegalni) czy zbyt małą ilością ruchu prowadzą do obniżenia odporności źrebiąt i zwiększenia zapadalności przez nie na choroby. Mogą także wywołać stres. Zapewnienie źrebakowi w tym okresie odpowiedniej ilości ruchu jest drugim, obok właściwego żywienia, najważniejszym elementem decydującym o jego prawidłowym rozwoju. Najlepsza formą bezstresowego wychowu jest umożliwienie źrebakom przebywania na słońcu i świeżym powietrzu, zabawy z rówieśnikami i zapewnienie dostępu do obfitego w zielonkę pastwiska.
Jak już wskazywaliśmy w poprzednim newsletterze, pamiętajmy również o regularnym odrobaczaniu źrebaków (najlepiej co miesiąc). Zakażenia pasożytnicze obciążając cały organizm negatywnie wpływają na prawidłowy rozwój i mogą prowadzić do wyniszczenia organizmu. Spośród chorób pasożytniczych związanych ze środowiskiem stajennym i pastwiskiem, na które narażone są najczęściej źrebięta, wymienić należy przede wszystkim węgorczycę, na zakażenia którą szczególnie wrażliwe są źrebięta ssące, oraz glistnicę.
Właściwa profilaktyka źrebiąt to także stosowanie szczepień ochronnych – nie zapominajmy o nich. Pierwsze szczepienie (przeciwko tężcowi i grypie) powinno się przeprowadzić w piątym (niektórzy twierdzą, że w szóstym) miesiącu życia źrebaka.
Opieka nad źrebięciem to również zabiegi pielęgnacyjne, w tym niezwykle ważna korekcja kopyt. Szczególnie zimą i wczesną wiosną, gdy źrebięta więcej czasu spędzają w stajni na miękkiej ściółce, róg kopyta nie ściera się tak równomiernie jak latem, gdy większą część dnia przebywają na wybiegu. Stan kopyt musimy bacznie obserwować, regularnie obcinać narastający róg i rozczyszczać kopytka. Stała pielęgnacja kopyt jest bardzo istotna, wpływa bowiem znacząco na ich prawidłowy wzrost i poprawną postawę kończyn. Pozostałe czynności pielęgnacyjne, jak chociażby czyszczenie źrebiąt, ale także prowadzanie przy matce czy wiązanie, są również bardzo ważne i wymagają z naszej strony regularności i powtarzalności, aby jeszcze stosunkowo płochliwe i bojaźliwe źrebię oswajało się z naszą obecnością i nabierało do nas zaufania.
Ze źrebakiem zawsze musimy postępować łagodnie i spokojnie, ale jednocześnie stanowczo i konsekwentnie. Tylko poprzez cierpliwość i wielokrotne powtórzenia codziennych czynności uzyskujemy określone reakcje odruchowe. Nigdy nie można podporządkować sobie woli źrebaka siłą, bo wychowamy konia z problemami bahawioralnymi – bojaźliwego, zestresowanego czy nawet złośliwego. Jest to zwierzę bardzo wrażliwe i delikatne, ale też uległe i poprzez właściwe postępowanie możemy wypracować w nim zachowania pożądane, które będą go charakteryzować przez resztę jego życia, dając mu jednocześnie poczucie komfortu i bezpieczeństwa.
Tekst: Anna Pięta
Zapraszamy do zapisania się na specjalną listę Newslettera na stronie PZHK z Poradami żywieniowymi!
WSZYSTKIE PORADY ZNAJDZIESZ TU!
