W związku ze sprowadzeniem na teren województwa zachodniopomorskiego pierwszej partii koni rasy perszerońskiej, celem poprawienia pogłowia koni zimnokrwistych, przedstawiamy krótką charakterystykę tej rasy. Jednocześnie zamieszczamy francuski wzorzec rasy, który otrzymaliśmy od Dyrektora Państwowego Stada Ogierów – Haras National du Pin, Pana Bernarda Mauriel.
Konie perszerońskie pochodzą z krainy znanej jako „La Perche” w północno zachodniej Francji. Porzucone tutaj po przegranej w 732 r. n.e. przez Maurów bitwie pod Tours konie arabskie, były krzyżowane z masywnymi końmi flamandzkimi. Z tych połączeń powstał koń perszeroński, który przetrwał przez 12 stuleci.
W trakcie krucjat nastąpił dalszy dolew czystej krwi arabskiej dzięki zdobytym w Ziemi Świętej ogierom arabskim. Na początku XIX w. Państwowe Stado Ogierów La Pin użyło jeszcze raz krew arabską, kryjąc wybrane klacze perszerońskie dwoma wybitnymi ogierami czystej krwi, którym to perszerony zawdzięczają utrwalenie siwej maści.
Do powstania tej rasy przyczyniły się korzystne warunki przyrodnicze. Prowincja La Perche dostarczała bojowych koni rycerskich oraz masywnych i silnych koni pociągowych nadających się do transportu, podróży i dla rolnictwa. Począwszy od lat dwudziestych XIX w. zapotrzebowanie na konie ciężkie zaczęło ogromnie wzrastać i ogiery perszerońskie kryły niekiedy do 120 klaczy rocznie.
W 1825 r. powstało w Paryżu pierwsze stowarzyszenie omnibusów, które używało do swych pojazdów przede wszystkim koni perszerońskich, jako dostatecznie silnych a jednocześnie obdarzonych dobrym kłusem i wytrzymałością. Przyczyniło się to ogromnie do rozwoju i formowania się rasy perszerońskiej. Zaprawa zdobyta w ciężkiej pracy przyczyniła się do podnoszenia tężyzny rasy.
Pod koniec XIX w. zwiększyło się zapotrzebowanie na ciężkie konie do wozów towarowych. Dostosowując się do rynków zbytu powiększono masę ciała perszeronów dochodzącą do 1000 kg i więcej. Dużą rolę w podnoszeniu masy koni odegrało rozpowszechnienie się w XIX w. uprawy wieloletnich roślin takich jak koniczyny, lucerny i esparcety. Pasze te łącznie z okopowymi, otrębami i makuchem oliwkowym przyczyniły się do wzrostu masy.
Pierwsza księga stadna została najpierw założona w USA w 1875 r., a w 1883 r. we Francji. Z dniem 31.12.1889 r. księga ta została ogłoszona jako zamknięta i odtąd można było wpisywać do niej wyłącznie konie pochodzące od obojga rodziców uprzednio do niej wpisanych. Po zakończeniu I Wojny Światowej nastąpiło wprowadzenie koni perszerońskich na wyspy brytyjskie. Anglicy docenili siłę i zdolności do pracy tych koni ze znacznymi ciężarami w ciężkim terenie. Dzięki swym zdolnościom koń ten został sprowadzony do Anglii i uznany jako główny koń roboczy a w 1918 r. została założona brytyjska księga stadna.
Dzięki swoim zaletom perszerony były eksportowane do licznych krajów, zarówno jako konie robocze jak również jako materiał hodowlany do podniesienia hodowli miejscowej. Sprzedawano je do wszystkich krajów Europy, Ameryki Północnej i Południowej, Afryki Południowej, Australii, Japonii, Rosji i później ZSRR (gdzie również powstała własna księga stadna koni perszerońskich). Pomimo mechanizacji i rozwoju rolnictwa, które nastąpiło po zakończeniu II Wojny Światowej, zmniejszenia się liczby koni używanych w rolnictwie, konie perszerońskie nadal mają swoich entuzjastów. Nadal wykorzystywane są w rolnictwie i transporcie miejskim (browary) oraz starują na całym świecie w różnego rodzaju konkurencjach dla koni pociągowych, takich jak „Route de Poisson”, gdzie dystans 17 km jest pokonywany kłusem, czy wyścigi platform w Japonii.
Nie ulega wątpliwości, że wśród różnych ras koni zimnokrwistych perszerony należą do najcenniejszych. Składa się na to wysoka ich przydatność do pracy, różnorodność uzdolnień, a więc zarówno wielka siła pociągowa, jak i zdolność do posuwistego ruchu i pracy w kłusie, względna suchość, duże wyrównanie pod względem pokroju, właściwości organizmu i siły przekazywania potomstwu posiadanych cech. Są rasą bardzo „plastyczną”, przystosowują się bezproblemowo do różnych warunków klimatycznych. Rasę tę należy zaliczyć do grupy najkulturalniejszych na świecie.
W czasach obecnych Towarzystwo Hippiczne Koni Perszerońskich we Francji – Societe Hippique Percheronne de France (SHPF), biorąc pod uwagę powrót do zaprzęgów, jak również zwiększenie i zróżnicowanie zapotrzebowania na konie ciężkie i zaprzęgowe, doprowadziło do weryfikacji standardu rasy i kreacji dwóch głównych typów koni w ramach rasy koni perszerońskich.
1. Typ ciężki – stępak. Są to konie dużego kalibru, zdolne do ciągnięcia w stępie ciężkich ładunków. Charakteryzują się wysokim wzrostem oraz dużą wagą. Szczególnie umięśnione są tylne partie ciała a zad jest bardziej spadzisty (pochyły). Ten typ koni perszerońskich wykorzystywany jest przy pracach polowych, rozładunku i transporcie dużych ciężarów.
2. Do drugiego typu, lżejszego zalicza się konie ciągnące średnie ciężary ale z dużą prędkością. Charakteryzują się szlachetnym zarysem, wysokim wzrostem, ukośną łopatką, mało spadzistym zadem i wspaniałym kłusem. Konie te przeznaczone są głównie do zaprzęgów sportowych i pokazowych, wykorzystywane jako szybka siła pociągowa i są utrzymywane dla przyjemności.
Te dwa typy koni perszerońskich oceniane są oddzielnie podczas wystaw hodowlanych organizowanych dla tej rasy.
Standardy rasowe koni perszerońskich obowiązujące przy wpisie koni do Francuskiej Księgi Stadnej Koni Perszerońskich – Stud Book Percheron de France (aktualizowane 09.06.1998 r.)
- Cechy ogólne: harmonijna, elegancka budowa
- Chody: obszerne i dynamiczne; zarówno w stępie jak i w kłusie znaczne zaangażowanie zadu.
- Wzrost: 155-185 cm
- Waga: 500-1200 kg
- Maść: siwa i kara (z wszystkimi odcieniami)
- Głowa: wydatna, przypominająca głowy orientalnych przodków
- Uszy: ruchliwe, skierowane ku przodowi, raczej długie
- Nos: prosty, płaski
- Nozdrza: duże, szeroko rozwarte
- Ganasze: słabo zaznaczone
- Szyja: średniej długości, wygięta (zaokrąglona)
- Kłąb: wydatny
- Łopatki: długie, ukośne, dobrze umięśnione
- Pierś: średniej wielkości, głęboka (zawsze powyżej 210 cm)
- Grzbiet: prosty, dobrze umięśniony
- Lędźwie: dobrze związane
- Klatka piersiowa: dobrze ożebrowana
- Zad: dobrze umięśniony, spadzisty
- Stawy nadgarstkowe: duże, wyraźne
- Stawy skokowe: duże, wyraźne, czyste
- Nadpęcie: grube, płaskie, wyraźne, krótkie
- Kopyta: róg bardzo dobrej jakości, wydatne piętki
Selekcja koni perszerońskich nastawiona jest głównie na produkcję koni bardzo dobrej jakości i utrzymanie ich wysokiej renomy. W tym celu duży nacisk stawia się na zróżnicowanie modeli – konie mocne i masywne – zastosowanie w sektorze rolniczo – leśnym, konie o bardziej szlachetnej budowie i odpowiedniej aparycji – do zaprzęgów, konie małego wzrostu, łatwe w utrzymaniu – zastosowanie w rekreacji.
Jednym z ważniejszych kryteriów selekcji reproduktorów są również markery genetyczne, pod względem których dobierane są konie do rozrodu i weryfikowane jest ich pochodzenie, co gwarantuje czystość rasy. Dużą wagę przywiązuje się również do przygotowania koni, proponując do sprzedaży konie dobrze ułożone i przygotowane do pracy.
Link do francuskiej strony poświęconej Le Cheval Percheron www.percheron-france.org
Dominik Gronet, inspektor ZZHK
fot. Jarek Romacki
