Hodowla
Szacowanie wartości hodowlanej na świecie i w Polsce
Dorota Lewczuk
Ocena wartości hodowlanej jest niezbędnym elementem każdej hodowli bez względu na kierunek użytkowania czy rasę konia. Analizując samodzielnie rodowody, osiągnięcia koni hodowlanych i ich potomstwa, przeprowadzamy także pewnego rodzaju ocenę wartości hodowlanej, lecz uproszczoną i nie zawsze dokładną – chociażby dlatego, że nie zawsze mamy dostęp do wszystkich potrzebnych informacji.
Obecnie ocenę wartości hodowlanej przeprowadza się za pomocą nowoczesnych metod statystycznych opartych na przeliczeniach danych o interesujących nas cechach z uwzględnieniem rodowodów koni. Podstawowym warunkiem szacowania wartości hodowlanej jest posiadanie informacji o użytkowości dużej liczby spokrewnionych zwierząt. Zbyt mała ilość danych lub małe spokrewnienie osobników powoduje obniżenie dokładności dokonywanych szacunków.
Wartość hodowlaną można szacować tylko dla tych cech, które zostały ocenione w skali punktowej lub zmierzone. Można oszacować wartość hodowlaną zarówno dla pojedynczych elementów oceny, jak i wszystkich cech dotyczących poszczególnych kierunków użytkowania (ujeżdżenie, skoki), wystawiając zbiorczą ocenę wartości hodowlanej w postaci indeksu. Każde szacowanie wartości hodowlanej koni wymaga zastosowania właściwego, dobranego do ocenianej populacji modelu statystycznego, który pozwoli na wyodrębnienie wartości genetycznej zwierzęcia przekazywanej na potomstwo. Wartości hodowlane szacowane są dla ogierów i klaczy zarówno na podstawie wyników ocen eksterierowych, prób dzielności, jak i wyników sportowych. Wyniki szacunków publikowane są przez poszczególne związki w postaci katalogów, broszur lub na stronach internetowych.
Szacowanie wartości hodowlanej nie jest nowym problemem. Wyniki szacunków wartości hodowlanych koni publikowano w Szwecji na podstawie danych gromadzonych od 1973, w Niemczech − od 1979, we Francji − od 1987, w Holandii − od 1993 roku. Przy obecnej wymianie materiału genetycznego niezbędna stała się prawidłowa interpretacja wyników zarówno testów dzielności, jak i ocen genetycznych, a także szacowanie międzynarodowej wartości hodowlanej koni. Prace nad szacowaniem międzynarodowym są już dosyć zaawansowane. Grupa robocza Interstallion powstała w roku 1998. Jest to grupa zrzeszająca przedstawicieli organizacji założycielskich – Światowej Federacji Związków Hodowli Koni Sportowych (WBFSH), Europejskiej Federacji Zootechnicznej (EAAP) oraz Międzynarodowego Komitetu Rejestracji Danych o Zwierzętach (ICAR). Pierwsze wyniki zostały przedstawione hodowcom WBFSH najpierw na spotkaniu we Francji w roku 2005, później na walnych zjazdach WBFSH w 2005 i w 2006 roku. Osiągnięciem Interstallion jest utworzenie na stronie internetowej WBFSH zakładki internetowej (www.interstallion.org), zawierającej informacje dotyczące szacowania wartości hodowlanej w związkach zrzeszonych w WBFSH i informacje o bieżącej działalności międzynarodowej.
Jest to fragment artykułu, aby przeczytać pełny tekst zapraszamy do zakupu kwartalnika „Hodowca i Jeździec” Rok IV nr 4 (11) 2006.
Pismo dostępne jest w Okręgowych / Wojewódzkich Związkach Hodowców Koni, Biurze PZHK, za pośrednictwem prenumeraty oraz w wybranych sklepach jeździeckich.
