Connect with us

Etapy szkolenia w jeździectwie metodą LTAD

Sport i wyścigi

Etapy szkolenia w jeździectwie metodą LTAD

Grażyna Hucz

Wiele kursów dla instruktorów w Polsce coraz lepiej przygotowuje do pracy pod względem merytorycznym. Mamy spory dostęp do informacji, wiemy, czego uczyć i jak to powinno wyglądać. Problem pojawia się na ujeżdżalni, często po skończonym kursie instruktorzy zostają pozostawieni sami sobie. Dobrze jeśli mają w klubie instruktora, na którym mogą się wzorować, niestety często pracują samodzielnie, bez nadzoru.

08_naukaInstruktorzy z reguły działają instynktownie i choć wyczucie także jest ważne u trenera, to wiedza jak i według jakiego systemu pracować, znacznie zwiększa efektywność. Brytyjska federacja jeździecka opracowała metodę LTAD, w której jasno naszkicowano plan szkolenia jeźdźców. Podzielono go na trzy etapy, z których każdy odpowiada określonemu poziomowi rozwoju zawodnika i jasno określa jego pryncypia:

  1. Nauka i trening, aby jeździć
  2. Nauka i trening, aby startować
  3. Nauka i trening, aby wygrywać.

Nauka i trening, aby jeździć

Krok 1: FUNdamenty (fun – zabawa) i trening uczący jeździectwa
Filozofia: bezpieczeństwo – radość – nauka
Wiek jeźdźca / okres trwania: 6 do 12 lat / ok. 6 lat
Charakterystyka jeźdźca: jeździec rozwijający się
Nad czym pracujemy: podstawowe umiejętności jeździeckie: równowaga – zaufanie – wyczucie – harmonia – empatia – zainteresowanie – zabawa – kontrola konia, by go zatrzymać, ruszyć, zakręcić – szacunek dla koni
Opis programu: dobrze zorganizowany, promujący sport i aktywność fizyczną przez cały rok, interdyscyplinarne podejście, rozwój ogólnej motoryki i elementów technicznych stanowiących podstawę umiejętności jeźdźca, prowadzący do przygotowania i ugruntowania umiejętności jeździeckich. Obejmuje okres tzw. przemyślanej zabawy.

Celem tego etapu jest opanowanie podstaw. Fundamentem jest bezpieczne i pewne dążenie do maksymalnego rozwoju umiejętności motorycznych. To krytyczny okres pod względem rozwoju tych umiejętności. To również inwestycja w przyszły rozwój plus praca nad neutralną, symetryczną postawą w ruchu, gwarantującą, że w przyszłości dalsza praca techniczna będzie oparta na solidnym fundamencie umiejętności jeździeckich. Doprowadzi to do zmniejszenia lub wyeliminowania potrzeby prowadzenia szkoleń naprawczych w późniejszym etapie. Również ważny w tej fazie jest rozwój koordynacji, orientacji przestrzennej, zwinności i elastyczności.
Wprowadzenie jeźdźca do sportu jeździeckiego powinno mieć charakter interdyscyplinarny, pomagający zawodnikowi rozwijać się wszechstronnie. Praca powinna być dla jeźdźca ciekawa i zabawna, promować szkolenie z wykorzystaniem gier i zadań, które rozwijają ciekawość i chęć poszukiwania. Powinna koncentrować się na zwiększeniu u jeźdźca zdolności do kontrolowania prędkości i kierunku jazdy. Dzieci powinny być zapoznawane z zasadami etyki sportu. Należy poświęcić dużo uwagi rozwijaniu wyczucia, rytmu, harmonii i szacunku dla koni. Już pierwsza część powinna koncentrować się na znajomości koni oraz budowie zaufania i empatii między jeźdźcem a koniem oraz na podstawowych zasadach dbałości o koński sprzęt. Na początku tego etapu jeździec powinien mieć około 10 godzin aktywności fizycznej na tydzień, co obejmuje 2-4 godziny działań związanych z jazdą i 6-8 godzin zajęć ogólnorozwojowych. Pod koniec pierwszego etapu należy stopniowo zwiększać częstotliwość uczestnictwa w konkursach i zawodach. Celem jest wprowadzenie zawodników do konkurencji.
Taka aktywność powinna koncentrować się na zabawie i nauce przez pozytywne doświadczenia, a także oswajać młodych jeźdźców zarówno z sukcesami, jak i porażkami. Odniesione sukcesy pozwolą budować pewność siebie i zachęcą do odkrywania i rozwijania nowych umiejętności, natomiast niepowodzenia powinny uczyć wytrwałości i wyciągania wniosków z porażki. W obu przypadkach ważna jest reakcja osoby odpowiedzialnej za młodego jeźdźca. Obydwie sytuacje powinny być przedstawione pozytywnie, jako rozwój dalszych możliwości. Doświadczenia treningowe i startowe powinny wspierać rozwój zarówno konkurencji, jak i współpracy między młodymi zawodnikami oraz pomagać w utożsamianiu się z częścią większego środowiska. Również obserwując sukcesy kolegów z drużyny, z którą się identyfikuje, zawodnik rozwija pewność siebie. W tym aspekcie warto zachęcać do większego wysiłku także rodziców i trenerów (tab).
Na wczesnym etapie szkolenia należy ponadto:

  • unikać przeciążania kręgosłupa (nadmiar kłusa)
  • pamiętać o rozgrzewce na początku treningu
  • stopniowo wzbogacać proponowane sytuacje (spacery, parkury) i zwiększać trudność gier
  • tłumaczyć lub pokazywać ruchy, stojąc naprzeciwko dziecka – to bardzo przydatne podczas pracy z grupą
  • dawać dziecku odpowiedzialne zadania, np. prawidłowe czyszczenie kuca, zajęcia w siodlarni (sprzątanie, sprawdzanie stanu sprzętu, czyszczenie sprzętu)
  • uczyć dziecko pomagać przy rozkładaniu i składaniu sprzętu do gier
  • podczas lekcji premiować sytuacje, podczas których dziecko może samodzielnie się poruszać i kierować koniem; nie stosować wyłącznie jazdy w zastępie
  • pobudzać wyobraźnię, szukać nowych pomysłów na gry, parkury, spacery, organizować różne klubowe imprezy
  • korzystać z dążności dziecka do prawidłowego wykonania zadania, aby doskonalić technikę jazdy; nie można przesadzać – dla dziecka właściwy odruch oznacza odruch skuteczny, a nie książkowy
  • zawsze tłumaczyć sens zadań i oczekiwania (dlaczego taka pozycja, a nie inne, dlaczego taka reguła BHP)
  • premiować początek samooceny w odniesieniu do błędów i sukcesów i uczyć oceny poprawności wykonywania zadań przez obserwację ruchów rówieśników – oczywiście pod ścisłą kontrolą pedagogiczną
  • premiować postępy, nie uwypuklać niepowodzeń
  • można stosować gry wyczynowe, ale zmieniając ich warunki tak, żeby dać szansę na wygraną każdemu dziecku; lepiej stosować klasyfikację ekip, a nie indywidualną (jest mniej karcąca)
  • nie przesadzać ze współzawodnictwem, dziecko szybko się spala, korzystne są egzaminy typu odznaki jeździeckie
  • od czasu do czasu pokazać swoje umiejętności na koniu i wykorzystać to w szkoleniu (jeżeli postępuję tak, koń postępuje w taki sposób); przypominać znane zachowania, aby dzieci mogły wydedukować odpowiedź na nową sytuację
  • ułatwiać szkolenie przez odkrywanie nowych sytuacji, gdy dziecko samo musi odnaleźć właściwe reakcje; zwracać uwagę, by te sytuacje dopasować do możliwości dziecka
  • przekazywać wiedzę w sposób dynamiczny, serdeczny, stopniowo wprowadzać terminologię jeździecką, aby rozszerzyć słownictwo – przedmioty, sprzęt, części ciała kuca
  • odkrywać przyrodę, świat zwierzęcy; wykorzystywać zdarzenia w klubie (np. opieka weterynaryjna) do poszerzania wiedzy
  • można już werbalnie tłumaczyć trasę parkuru (chyba że jest bardzo skomplikowany, wtedy trzeba go przejść)
  • dać dzieciom możliwość samodzielnego opracowania trasy parkuru
  • projektować razem z dziećmi następną lekcję
  • w przypadku dłuższych zajęć (30-45 min) dziecko może skoncentrować się na jednym zadaniu nie dłużej niż 10 minut, a w przypadku gier i zabaw – 20 min.

08_rozwoj_zawodnika-aby_jezdzic

Nauka i trening, aby startować

Filozofia: bezpieczeństwo – zadowolenie – nauka
Wiek jeźdźca / okres trwania: 12 do 16 lat / ok. 4 lat
Charakterystyka jeźdźca: jeździec kompetentny
Nad czym pracujemy: opanowanie jazdy konnej – rozumienie koni i ich fizjologii – rozwój
Opis programu: periodyzacja programu tak, by doprowadzić do zrównoważonego rozwoju umiejętności jeździeckich i zawodniczych

Cel tego etapu jest dwojaki. Po pierwsze ma rozwijać indywidualność zawodnika, a po drugie pielęgnować w nim zamiłowanie do sportu i chęć dalszego rozwoju. Wymaga to ciągłego rozwoju i doskonalenia umiejętności jeździeckich. Nadal należy podkreślać interdyscyplinarne podejście do jazdy. W trakcie tej fazy szkolenia trzeba uwzględnić aktywności i zadania, które mają na celu jak najskuteczniejsze przeniesienie umiejętności z treningu na zawody, przy jednoczesnym promowaniu zrównoważonego podejścia do rozwoju zarówno umiejętności jeździeckich, jak i startów w zawodach. Szkolenia w coraz większym stopniu koncentrują się na budowaniu świadomości i wrażliwości jeźdźca. Zawodnik rozwija wiedzę i zrozumienie, jak koń powinien pracować w prawidłowej równowadze, rytmie i postawie; jak rozwijać konie przez trening, a także w jaki sposób planować starty i jeździć konkursy. Jeździec pracuje nad zadaniami promującymi doskonalenie percepcji, czytanie parkuru i czworoboku.
Należy zwracać szczególną uwagę na rozwój siły, wytrzymałości, szybkości i elastyczność. Dzięki takiemu podejściu unikniemy sytuacji, w której ograniczenia w tych obszarach utrudnią lub nawet uniemożliwią rozwój. Niesłychanie ważne jest dopasowanie aktywności do danej sytuacji i poziomu umiejętności potrzebnych do rozwijania jazdy konnej. Jeźdźcy, jak wszyscy sportowcy, muszą być odpowiednio przygotowani fizycznie i emocjonalnie, by sprostać szczególnym wymaganiom konkursu, a co za tym idzie – pracować nad doskonaleniem techniki jazdy. Szczególną uwagę należy zwrócić na rodzaj i liczbę zawodów i dopasować je indywidualnie do każdego zawodnika, opierając się na ocenie poziomu umiejętności i dojrzałości. Podczas treningów i zawodów wiele uwagi należy poświęcać rozwojowi świadomości jeźdźca oraz monitorowaniu stanów emocjonalnych zawodnika i konia. Jest to okres nauki rozpoznawania, jak stany emocjonalne, psychiczne i fizyczne przed, w trakcie i po treningu wpływają na wyniki pracy.

08_rozwoj_zawodnika-aby_startowac

Nauka i trening, aby wygrywać

Filozofia: bezpieczeństwo – satysfakcja – wyniki
Wiek jeźdźca/ okres trwania: 16 do 21 lat, powyżej 21 lat / do końca trwania kariery
Charakterystyka jeźdźca: jeździec ukształtowany, zawodnik
Opis programu: 16-21 lat – specyficzne umiejętności startowe, jeździeckie umiejętności treningowe, przygotowanie do zawodów, samodyscyplina; powyżej 21 lat – ekspert zawodniczy, ekspert startowy, ekspert treningu konia

Celem pierwszej części tego etapu jest dalsze doskonalenie podstawowych umiejętności jeździeckich, aż do nauki zachowań w konkretnych sytuacjach oraz optymalizacja przygotowania fizycznego. W drugiej części praca polega na konkretnym przygotowaniu do najważniejszych zawodów i na utrzymaniu wysokiej jakości wykonania zadania. Utrzymanie sprawności fizycznej, podobnie jak zdolność jeźdźca do obierania takiej taktyki jazdy, która będzie oparta na analizie mocnych i słabych stron zarówno jego, jak i konia, są kluczowe dla tego etapu. Najistotniejsza jest zdolność adaptacji i indywidualizacja treningu. Etap ten ma na celu maksymalizację umiejętności działania w specyficznych sytuacjach. Należy położyć nacisk na rozwój jeźdźca, zdobywanie doświadczenia na międzynarodowych zawodach. Zawodnicy powinni rozwijać umiejętność doprowadzania do dobrej formy zarówno siebie, jak i konia i nauczyć się utrzymywania tego poziomu. Jeździec powinien codziennie angażować się w pracę nad sobą w duecie z koniem i bez. Fizyczne, psychiczne i techniczne przygotowanie powinno być zindywidualizowane. Coraz więcej treningów powinno koncentrować się na konkretnych umiejętnościach jazdy i umiejętnościach startowych, które rozwijają się wraz ze wzrostem ilości czasu spędzonego na treningach, na zawodach i podczas nauki koni. Możliwość szkolenia i przygotowania koni do konkurencji jest kluczowym celem późnej części tego etapu. W ostatniej fazie szkolenia (zwyciężanie) znaczenia nabiera fizyczna i psychiczna presja związana z brakiem równowagi między jeźdźcem i jego poziomem wytrenowania, a możliwościami i umiejętnościami koni.
Kolejnym problemem są podróże i długie okresy z dala od domu, a także rozpoczynający się okres pracy zawodowej i zakładania rodziny. Na początku tego etapu pomocna może być obserwacja stylu życia bardziej doświadczonych zawodników, nauka zarządzania czasem i podejmowania decyzji w sytuacji, gdy występuje sprzeczność interesów. Niezbędne jest też ustalenie celów i priorytetów, mających wpływ na rozwój jeźdźca i ukierunkowujących jego zaangażowanie. Odrębnym, niezwykle istotnym czynnikiem jest wsparcie nie tylko rodzin i szkoleniowców, ale też pozyskiwanie sponsorów, odpowiednich koni, zapewnienie zawodnikowi niezbędnego, wielodyscyplinarnego zespołu: weterynarz, psycholog, rehabilitant itp. Nacisk należy położyć również na wsparcie medyczne i regenerację.
Pod koniec tego etapu nadal ważną kwestią pozostaje odpowiednia ilość treningów. W planach treningów i startów należy uwzględnić fakt, że maksymalny wysiłek nie może utrzymywać się przez dłuższy czas zarówno u konia, jak i jeźdźca. Plan powinien więc uwzględniać wprowadzenie okresów rewitalizacji jeźdźców i koni, by mogli startować na najwyższym poziomie. Coraz więcej czasu jeździec może poświęcać szkoleniu koni lub własnej pracy trenerskiej. Optymalny plan powinien uwzględniać te oczekiwania, nie pomijając jednocześnie zasadniczego celu, jakim jest u dział i wygrywanie w najbardziej prestiżowych zawodach. Na koniec, w celu utrzymania motywacji, ważne jest, aby stworzyć środowisko, w którym jeździec dostrzega, że korzyści wynikające z dalszego zaangażowania przewyższają jego koszty lub korzyści płynące z rozwiązań alternatywnych. Jeździec powinien mieć jasne cele, jasność roli, autonomii. I być otoczony zaufanymi i wiarygodnymi osobami.
Pod koniec tego etapu, powinno się położyć nacisk na motywację do dalszego zaangażowania i aktywności fizycznej oraz rozwój umiejętności zawodnika w roli szkoleniowca przekazującego swoją wiedzę innym.

08_rozwoj_zawodnika-aby_wygrywac

Więcej w Sport i wyścigi

W ostatnim numerze

HiJ nr 80 - okładka

Hodowca i Jeździec Rok XXII Nr 1 (80) Zima 2024

Wydawca

Polski Związek Hodowców Koni

Reklama

Tofi Horses
Pets Diag
Tofi Horses
eHorses
Purina
Equishop
Energys
De Heus Polska
Equishop
Cavalor
Smarthorse

Artykuł sponsorowany

RSS Aktualności ze strony PZHK

RSS Aktualności ze strony Teraz Polskie Konie

Ostatnie wpisy

Na górę